Jak ustanowić rozdzielność majątkową w trakcie trwania małżeństwa?

W większości małżeństw obowiązuje ustrój wspólności majątkowej. To oznacza, że przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania małżeństwa  przez oboje małżonków lub przez jednego z nich wchodzą w skład majątku wspólnego. Zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej (intercyzy) jest korzystne w sytuacji prowadzenia przez jednego z małżonków działalności gospodarczej lub zaciągania zobowiązań, za które drugi małżonek nie chce ponosić odpowiedzialności. Taką umowę można zawrzeć u notariusza jeśli mąż i żona są zgodni co do jej treści. Należy jednak pamiętać, że umowa będzie wywierała jedynie skutki na przyszłość (od dnia jej zawarcia).

Ustanowienia rozdzielności majątkowej można również dochodzić na drodze sądowej. Jest to czasami jedyne rozwiązanie, np.  jeśli jeden z małżonków nie zgadza się na ustanowienie rozdzielności. W tym celu należy wnieść pozew do sądu, w którego okręgu małżonkowie mieli ostatnie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. Właściwym do rozpoznania sprawy jest Sąd Rejonowy. Opłata sądowa od pozwu o ustanowienie rozdzielności majątkowej wynosi 200 zł.

Zasadą jest, że rozdzielność majątkowa powstaje z dniem oznaczonym w wyroku, który ją ustanawia. Istnieje jednak możliwość domagania się ustanowienia rozdzielności majątkowej z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa, w szczególności, jeżeli małżonkowie żyli w rozłączeniu.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2008 r., sygn. akt II CSK 371/08 „Ustanowienie przez sąd rozdzielności majątkowej między małżonkami, którzy pozostawali we wspólności ustawowej lub umownej, z dniem wcześniejszym niż dzień wytoczenia powództwa jest dopuszczalne w zasadzie tylko wtedy, gdy z powodu separacji faktycznej (życia w rozłączeniu) niemożliwe było już w tym dniu ich współdziałanie w zarządzie majątkiem wspólnym.”

Jeśli na przykład małżonek nadużywa alkoholu, porzucił rodzinę, zaciąga zobowiązania, które mają sfinansować jego własne wydatki (a nie potrzeby rodziny) zasadne będzie ustalenie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną.

Nie można tego roszczenia zgłosić w postępowaniu o rozwód. Należy wytoczyć odrębne powództwo. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 14 kwietnia 1994 r., sygn. akt III CZP 44/94  „Orzekanie o zniesieniu małżeńskiej wspólności majątkowej z datą wsteczną jest dopuszczalne także po prawomocnym rozwiązaniu związku małżeńskiego przez rozwód, jeżeli powództwo zostało wytoczone przed tą datą.”

W postępowaniu o ustanowienie rozdzielności majątkowej należy odpowiednio uzasadnić swoje roszczenia – złożyć wnioski o przesłuchanie świadków, a także przedstawić dokumenty, z których wynika dlaczego zasadne jest orzeczenie o rozdzielności majątkowej z datą wsteczną.  

Jeżeli małżonkowie nie zawrą umowy majątkowej małżeńskiej i nie zapadnie orzeczenie ustanawiające rozdzielność, wspólność małżeńska ustaje z dniem uprawomocnienia się wyroku orzekającego rozwód lub orzeczenia separacji.

Photo by Sweet Ice Cream Photography on Unsplash