Jak reagować na naruszanie dóbr osobistych w internecie?

Osoba, która padła ofiarą hejtu może bronić swoich praw zarówno na drodze postępowania karnego, jak i cywilnego. Najczęściej zachowanie hejtera wypełnia znamiona przestępstwa zniewagi (art. 216 k.k.). Zgodnie z tym artykułem

„§  1  Kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła, podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

§  2 Kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.”

Obraźliwy wpis w internecie może również wypełniać znamiona przestępstwa zniesławienia (art. 212 k.k.) W obu przypadkach ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego, co oznacza, że pokrzywdzony musi sam sporządzić akt oskarżenia (oczywiście może zlecić reprezentowanie go adwokatowi). W postępowaniu karnym, w razie skazania sąd może orzec nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego.

Ochrony swoich dóbr osobistych można również dochodzić na gruncie postępowania cywilnego. Pozew o ochronę dóbr osobistych wnosi się do Sądu Okręgowego. Należy uiścić opłatę sądową, która wynosi 600 zł. Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2017 r., sygn. akt III CZP 91/17 „Osoba dochodząca ochrony dobra osobistego może, na podstawie art. 35 k.p.c., wytoczyć powództwo przed sąd, w którego okręgu działał sprawca, lub przed sąd, w którego okręgu to działanie spowodowało zagrożenie lub naruszenie dobra osobistego.”

Osoba, której dobra osobiste zostały naruszone może się domagać:

- dopełnienia czynności potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia (np. opublikowania przeprosin o odpowiedniej treści i formie),

- zapłaty zadośćuczynienia pieniężnego,

- zapłaty sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny (np. na rzecz fundacji),

- naprawnienia szkody majątkowej (jeśli została wyrządzona).

Zgodnie z przeważającym stanowiskiem sądów, można dochodzić zarówno zadośćuczynienia dla pokrzywdzonego, jak i zapłaty sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny (takie stanowisko wyraził Sąd Najwyższy w uchwale 7 sędziów z dnia 9 września 2008 r., sygn. akt III CZP 31/08). W procesie o ochronę dóbr osobistych pokrzywdzony musi wykazać istnienie dobra osobistego oraz zagrożenie lub naruszenie tego dobra. Jeśli pozwany chciałby się zwolnić od odpowiedzialności musi udowodnić, że nie działał bezprawnie.

Przed przystąpieniem do procesu należy odpowiednio zabezpieczyć dowody. Podstawą jest zapisanie zrzutu ekranu z obrażającą wypowiedzią. Jeśli naruszenie dóbr osobistych odbywa się np. za pomocą facebooka należy zrobić również print screen z profilu osoby, która dokonuje naruszeń. W sprawach o ochronę dóbr osobistych rekomenduję moim klientom aby uwiarygodnili dowód z otwarcia strony internetowej u notariusza (tzn. aby notariusz sporządził protokół otwarcia strony www). Taka czynność kosztuje ok. 200 zł. Czynności notarialne dokonane przez notariusza zgodnie z prawem mają charakter dokumentu urzędowego. To sprawia, że taki dowód będzie w sądzie o wiele trudniej zakwestionować.

Do naruszenia dóbr osobistych może również dojść na skutek publikacji niepochlebnego artykułu w serwisie internetowym. Trzeba pamiętać, że zgodnie z prawem prasowym dziennikarz jest obowiązany zachować szczególną staranność i rzetelność przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów prasowych, zwłaszcza sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych wiadomości lub podać ich źródło, chronić dobra osobiste, a ponadto interesy działających w dobrej wierze informatorów i innych osób, które okazują mu zaufanie oraz dbać o poprawność języka i unikać używania wulgaryzmów. W przypadku niespełnienia powyższych przesłanek, zarówno dziennikarz, jak i wydawca mogą odpowiadać za naruszenie dóbr osobistych.

Należy również pamiętać, że w internecie nie ma anonimowości. Ustalenie adresu IP komputera użytkownika, który zamieszcza obraźliwe wpisy nie jest żadnym problemem. Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio do osób prawnych. To oznacza, że osoby prawne również mogą domagać się ochrony. Tylko od Ciebie zależy czy Twoje dobre imię będzie szanowane, czy pozwolisz się bezkarnie obrażać.

Photo by Christin Hume on Unsplash