Jak kwestionować opinię biegłego w sprawie cywilnej?

W postępowaniu cywilnym sąd korzysta z opinii biegłych kiedy rozstrzygnięcie sprawy wymaga wiadomości specjalnych. Żeby dowód z opinii biegłego mógł być przeprowadzony, strona powinna złożyć odpowiedni wniosek dowodowy, w którym wskaże m.in. specjalizację biegłego oraz okoliczności, na które opinia ma być wydana.

Na przykład w sprawie przeciwko ubezpieczycielowi sprawcy wypadku komunikacyjnego można przeprowadzić dowód z opinii biegłego rzeczoznawcy z zakresu wyceny pojazdów na okoliczność wartości rynkowej samochodu. W sprawie o uregulowanie kontaktów z dzieckiem można żądać przeprowadzenia dowodu z opinii biegłego psychologa (lub opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów – OZSS).

Często jednej ze stron postępowania zależy na tym żeby zakwestionować opinię biegłego. Sąd może również zobowiązać strony aby w wyznaczonym terminie wskazały czy kwestionują opinię i wniosły do niej ewentualne zarzuty. Należy to zrobić w piśmie procesowym. Jeśli nie wniesiemy zarzutów, sąd uzna że nie kwestionujemy opinii i zgadzamy się z jej treścią. Skuteczne zakwestionowanie opinii biegłego wymaga doświadczenia procesowego, dlatego warto rozważyć skorzystanie z pomocy adwokata.

Przede wszystkim jeśli opinia jest niejasna, wewnętrznie sprzeczna, wymaga dodatkowych wyjaśnień, można wnosić o wydanie przez biegłych tzw. opinii uzupełniającej lub wezwania ich na rozprawę w celu udzielenia odpowiedzi na konkretne pytania. Czasami zasadnym jest złożenie wniosku o sporządzenie nowej opinii przez innego biegłego (np. jeśli opinia jest dotknięta wadami, które wpływają na jej rzetelność). Żeby taki wniosek został przez sąd uwzględniony należy go odpowiednio uargumentować. Niezadowolenie jednej ze stron z wydanej opinii i przekonanie, że nowa opinia będzie korzysta – nie jest wystarczającą przesłanką do uwzględnienia przez sąd wniosku o sporządzenie kolejnej opinii.

Na stronach internetowych Sądów Okręgowych prowadzone są listy biegłych z podziałem na specjalizacje. Nie trzeba jednak korzystać z biegłych wpisanych na listę w tym samym mieście, w którym toczy się sprawa.

Treść zarzutów do opinii zależy od rodzaju uchybień, których dopuścił się biegły. Należy zwrócić uwagę czy biegły zastosował prawidłowe metody badawcze. Na przykład stosowanie przez biegłych psychologów testów projekcyjnych wskazuje na wątpliwą rzetelność diagnostyczną. Można również próbować wykazać innymi dowodami, że wnioski do jakich doszedł biegły są niezgodne ze stanem faktycznym. Tytułem przykładu w sprawie o błąd medyczny sprzeczność opinii biegłego z dokumentacją medyczną może prowadzić do podważenia opinii. W niektórych sprawach warto również uzyskać tzw. prywatną ekspertyzę, która nie ma co prawda wartości dowodowej opinii biegłego, ale może pomóc skutecznie ją zakwestionować.

Czasami biegli popełniają błąd polegający na wchodzeniu w kognicję sądu. Biegły ma za zadanie ustosunkować się do zakreślonej mu przez sąd tezy dowodowej. Ma zatem udzielić odpowiedzi na konkretne pytania, które wymagają wiadomości specjalnych. Nie może natomiast dokonywać samodzielnych ustaleń w zakresie stanu faktycznego. W tym kontekście należy przytoczyć tezę wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 grudnia 2006 r., sygn. akt V CSK 360/06, zgodnie z którą „Opinia biegłych ma na celu ułatwienie sądowi należytej oceny zebranego w sprawie materiału wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne. Nie może ona natomiast być sama w sobie być źródłem materiału faktycznego sprawy ani tym bardziej stanowić podstawy ustalenia okoliczności będących przedmiotem oceny biegłych. Ustalenie stanu faktycznego należy do sądu orzekającego, a biegli powinni udzielić odpowiedzi na konkretne pytania dostosowane do stanu faktycznego sprawy.”

W odróżnieniu od postępowania cywilnego, w postępowaniu karnym nowa opinia lub opinia uzupełniająca może być wydana kiedy opinia jest niepełna lub niejasna albo gdy zachodzi sprzeczność w samej opinii lub między różnymi opiniami w tej samej sprawie.

Każda sprawa wymaga indywidualnego podejścia dlatego w sprawach, które wymagają wiadomości specjalnych warto rozważyć skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika. W przeciwnym wypadku łatwo narazić się na przegranie procesu i związane z tym koszty.

Photo by rawpixel on Unsplash